Nằm giữa trung tâm phường Lê Bình (quận Cái Răng, TP Cần Thơ), đã từ lâu Hiệp Thiên Cung (hay còn gọi là chùa Ông) được xem như là một góc đặc sắc thể hiện góc văn hóa tín ngưỡng của cộng đồng người Hoa và là điểm du lịch tâm linh nổi tiếng khi du khách có dịp đến vùng đất Tây Đô.
Hiệp Thiên Cung đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào ngày 14/4/2017.
Khoảng nửa đầu thế kỷ XIX, lưu dân từ Trung Hoa đã sang Việt Nam lập nghiệp, chung sống chan hòa với cư dân bản địa. Vốn giỏi làm ăn, mua bán, thế hệ lưu dân người Hoa đầu tiên đã nhận ra vị trí đắc địa của quận Cái Răng bây giờ. Nằm ven bờ sông Cần Thơ thuận tiện cho giao thông thủy, bộ lại có vị trí trung tâm giữa hai tiểu vùng Tây – Nam sông Hậu nên Cái Răng rất thuận tiện cho việc giao thương, mua bán, trao đổi hàng hóa, nông sản.
“Cận giang lập thị”- một khu chợ ven sông được hình thành và phát triển ngày càng sầm uất. Đặc tính của người Hoa là rất xem trọng yếu tố tâm linh nên cộng đồng người Hoa ở chợ Cái Răng vận động nhau quyên góp tài lực, vật lực, nhân lực để cất một ngôi miếu thờ để thờ Quan Thánh Đế Quân (tức Quan Công) và Thiên Hậu Thánh Mẫu theo tín ngưỡng của hệ phái Hoa Tông. Đến năm 1856, ngôi miếu được trùng tu, nâng cấp với tên “Miếu Quan Công”. Lần trùng tu năm 1904 thì miếu mới mang tên Hiệp Thiên Cung như bây giờ.
Hiệp Thiên Cung có lối kiến trúc đặc trưng Trung Hoa theo hình chữ “Quốc” khép kín và vuông góc với nhau. Ở giữa là một khoảng không gian trống được gọi là “giếng trời”. Chính điện thờ Quan Công, gian bên phải thờ Phúc Đức Chính Thần, gian bên trái thờ Thiên Hâu Thánh Mẫu. Hai dãy nhà bên trái và bên phải được gọi là Tây lang, Đông lang dùng làm nơi hội họp và sinh hoạt cộng đồng.
Ông Lâm Quế Thạnh (87 tuổi) – Hội trưởng người Hoa Hiệp Thiên Cung chia sẻ: Hằng năm, Hiệp Thiên Cung diễn ra rất nhiều lễ hội, nghi thức tín ngưỡng. Trong đó, nổi bật nhất phải kể đến Nguyên Tiêu (Rằm tháng Giêng, âm lịch), đại lễ Vu Lan (Rằm tháng Bảy, âm lịch), Vía Bà Thiên Hậu Thánh Mẫu (23-3, âm lịch) và Vía Ông Quan Thánh Đế (12-14/5, âm lịch)… Mỗi dịp đại lễ Vu Lan, hàng ngàn bà con tề tựu về Hiệp Thiên Cung chung niềm cung kính tế lễ và hân hoan chung vui ngày hội.
Ngoài phần cầu an cho ông bà cha mẹ đã khuất, đông đảo và náo nhiệt nhất vẫn là nghi thức phóng tiêu, thí giàn, phát thẻ: thẻ gạo, thẻ muối… Qua đó, thể hiện tinh thần tương thân, tương ái, hỗ trợ người nghèo khó của cộng đồng người Hoa Cái Răng.
Ông Lâm Quế Thạnh cho biết thêm: Hiệp Thiên Cung là một ngôi miếu rất linh thiêng “cầu được, ước thấy”. Ông kể; hồi xưa chợ Cái Răng có xảy ra một trận hỏa hoạn lớn. Với phương tiện chữa cháy thô sơ lúc bấy giờ thì việc dập tắt đám cháy gần như bất khả. Cư dân người Hoa xót của chạy đến miếu Quan Công đốt nhang khấn vái, than khóc cầu xin các đấng linh thiêng trợ lực. Bất chợt, một đám mây đen xuất hiện ở bầu trời trên mái đình rồi sà về phía đám cháy. Một trận mưa như trút nước xảy ra và đám cháy được dập tắt.
Ông Đặng Ngọc Nhẫn – Giám đốc Trung tâm Văn hóa- Thể thao và Truyền thanh quận Cái Răng cho biết: Trải qua 164 năm thành lập, Hiệp Thiên Cung vẫn giữ được nét uy nghi, cổ kính, với những nét kiến trúc đặc trưng độc đáo. Nằm ngay trong lòng phố thị Cái Răng, Hiệp Thiên Cung từ lâu đã trở thành nơi sinh hoạt tín ngưỡng, sinh hoạt văn hóa cộng đồng của cư dân người Hoa nơi đây.
Thụy Vũ
